Przewód pokarmowy: funkcje jelit i dolegliwości jelitowe
Funkcje jelit: dowiedz się, jak ważne są jelita.
Kiedy w rozmowie pada słowo „jelito”, większość rozmówców marszczy nos. Niechętnie rozmawiamy na temat trawienia, a już na pewno nie o funkcjach jelit lub o ich rezultatach. To dla nas nieprzyjemny temat, którego nie porusza się w towarzystwie. Warto jednak zmienić to podejście, ponieważ jelita są niezwykle fascynującym, skomplikowanym narządem wewnętrznym, który ma istotny wpływ na nasze zdrowie i ogólne samopoczucie.
Ludzkie jelita mają około siedmiu metrów długości, z czego zaledwie około metra przypada na jelito grube1. Reszta przewodu jelitowego to wijące się jak wąż jelito cienkie2. Zadania i funkcje obydwu odcinków jelita są zróżnicowane i idealnie się uzupełniają3.
Jelito cienkie: olbrzymi narząd w małej przestrzeni
Większość procesu trawienia odbywa się w jelicie cienkim3. To tutaj trafia rozdrobniona treść pokarmowa zmieszana z kwasem żołądkowym, i to tutaj rozpoczyna się właściwe trawienie. Na tym etapie treść pokarmowa jest nadal zbyt stała, by organizm mógł w pełni wchłonąć z niej składniki odżywcze. Ten stan zmienia wydzielanie enzymów trawiennych, na przykład w trzustce. Enzymy rozbijają składniki pokarmowe do poziomu najmniejszych części składowych.
Kiedy enzymy zakończą pracę, jelito cienkie wchłonie składniki odżywcze i przetransportuje je do krwi oraz limfy, skąd trafią do wszystkich narządów ciała. W celu jak największej skuteczności trawienia i jak najlepszego wykorzystania treści pokarmowych wnętrze jelita nie tylko przypomina labirynt, ale i jest silnie pofałdowane. Powierzchnię fałd jelita pokrywają mniejsze występy zwane kosmkami jelitowymi.
W ten sposób jelito cienkie osiąga niewiarygodnie rozległą powierzchnię 500 metrów kwadratowych, porównywalną z boiskiem do koszykówki! Tak duża powierzchnia łatwiej wchłania składniki odżywcze z pokarmu.
Oprócz trawienia i transportowania pokarmu, jelito cienkie pełni inne ważne funkcje, np.: produkcja hormonów koordynujących procesy trawienne, przyswajanie wody z treści pokarmowych oraz mieszanie treści w jelicie.
Skoordynowane ruchy jelita sprawiają, że treści pokarmowe mają kontakt ze stosownymi ilościami hormonów i enzymów, a także z powierzchnią jelita, dzięki czemu ważne składniki odżywcze ulegają wchłanianiu.
Jelito grube: przetwórnia resztek pokarmowych
Jelito cienkie filtruje i pozyskuje z pokarmu potrzebne dla organizmu składniki. Ale to nie oznacza, że jelito grube próżnuje. To w nim dochodzi do dalszego pozyskiwania wody i soli z treści jelitowej oraz do produkcji kału3.
Niestrawiona treść docierająca do jelita grubego podlega metabolizacji przez bakterie jelitowe. Niezliczone gatunki tych drobnoustrojów przetwarzają niestrawne składniki pokarmu. Reszta treści wraz z odpadkami jest przesuwana przez mięśnie jelita w stronę odbytnicy, aż do opadającego odcinka jelita. Kał jest tam przechowywany aż do wydalenia przez odbyt.
Ze względu na swoje fizjologiczne funkcje jelito grube różni się wizualnie od cienkiego. Zamiast licznych zakrętów i pofałdowań, ściany jelita grubego są wzmocnione i posiadają większą średnicę.
Flora jelitowa: ważna tarcza ochronna ludzkiego organizmu
Wszystkie mikroorganizmy bytujące w jelitach należą do tak zwanej flory jelitowej4. Zalicza się do niej nie tylko bakterie jelitowe stanowiące największą liczebnie część flory, ale także pierwotniaki i grzyby5.
Co ciekawe, u dorosłego człowieka same bakterie jelitowe stanowią aż półtora kilograma masy ciała6!
Ich zadaniem wcale nie jest tylko trawienie3. Uważa się, że pozytywnie wpływają one także na nasz ogólny stan zdrowia6,7,8 oraz na odporność organizmu9,10,11.
Flora jelitowa bez wątpienia stanowi nieodzowną część układu pokarmowego człowieka. Często zaczynamy zdawać sobie z tego sprawę dopiero wtedy, kiedy jej działanie ulega zaburzeniu. Może do tego dojść na przykład w wyniku leczenia antybiotykami, które oprócz zabijania szkodliwych bakterii w organizmie mogą też niszczyć korzystne bakterie w przewodzie pokarmowym. Jeżeli mikrobiom w jelitach nie odbuduje się poprawnie po leczeniu antybiotykowym pacjent może cierpieć na biegunkę12.
Ponadto istnieją opinie, według których zaburzona flora jelitowa może mieć wpływ na rozwój rozmaitych chorób, w tym także depresji6, 13,14,15.
Czy funkcje jelit można stymulować? Czy stymulacja jest ważna?
Zaburzenia pracy jelit mogą stanowić duże obciążenie. Dlatego też zrównoważone działanie jelit stanowi podstawę zdrowia, a niezdrowy styl życia może wywoływać objawy zaburzeń.
Dzisiejsza dieta zawiera zbyt mało błonnika. Według danych zebranych w Niemczech w Narodowym Badaniu Konsumpcji II, 75% kobiet i 68% mężczyzn spożywa mniej błonnika niż rekomendowane 30 gramów dziennie. Niedobór błonnika sprawia, że jelita stają się „leniwe”, ponieważ zadaniem błonnika jest prowokowanie pracy jelit poprzez wiązanie wody16, co umożliwia fizjologicznie normalny transport jelitowy i zapobiega nadmiernemu utwardzaniu kału. Błonnik potrzebuje płynów, by móc spęcznieć, a zalecana dzienna dawka płynów wynosi 2,5 litra. Niestety nie zalicza się do niej wieczornego piwa czy okazjonalnie wypijanego kieliszka wina, które mogą jedynie stanowić dodatek.
Możesz do pewnego stopnia pozytywnie wpływać na występowanie objawów jelitowych, na przykład poprzez relaks w codziennym życiu17, 18 albo zdrową, indywidualną dietę18,19,20,21. Ogólnie warto wsłuchać się w sygnały ciała i nauczyć się rozpoznawać czynniki, które mogą wywołać objawy. Możesz wypróbować któreś z poniższych sposobów pamiętając, że ich skuteczność jest różna tak samo, jak każdy człowiek jest inny.
Relaks
Staraj się unikać nadmiaru stresu i znaleźć równowagę pomiędzy praca i życiem prywatnym. Spróbuj któregoś z „miękkich” sportów, jak joga albo spacery.
Pamiętaj o ruchu
Nie musisz koniecznie chodzić na siłownię. Często wystarczy więcej ruchu w codziennym życiu, na przykład pokonywanie schodów pieszo zamiast windą, spacer w porze lunchu lub krótkodystansowe wycieczki rowerowe.
Jedz regularne posiłki
Dla wielu ludzi regularne pory posiłków prowadzą do uregulowanego trawienia. Staraj się nie opuszczać posiłków. Niektórzy ludzie lepiej tolerują pięć mniejszych dań w ciągu dnia22 niż na przykład dwa duże. Sprawdź, co jest najlepsze dla twoich potrzeb.
Jedz powoli
Nie spiesz się przy jedzeniu. Zamiast tego, przeżuwaj dokładnie i ciesz się każdym kęsem.
Jedz świeże składniki
Staraj się unikać wysoko przetworzonej żywności o dużej zawartości sztucznych dodatków, izomerów trans kwasów tłuszczowych i słodzików. Zamiast tego jedz więcej składników zawierających prawidłowe składniki odżywcze i witaminy.
Jedz zdrowo
Nie chodzi o to, żeby na zawsze wyrzec się pizzy i chipsów, tylko o skupienie na zdrowym żywieniu. W skrócie: staraj się jeść jak najwięcej warzyw, zastąp białą mąkę razową i dodaj do diety zdrowy tłuszcz roślinny i garść owoców każdego dnia. Tyle wystarczy na początek. Pamiętaj, że część składników pokarmowych uważa się za szczególnie przyjazne dla przewodu pokarmowego, szczególnie błonnik, prebiotyki i probiotyki9,23. Więcej na ich temat możesz przeczytać poniżej.
Dolegliwości i problemy jelitowe
Chociaż to nieprzyjemny temat, jelita należą do najważniejszych organów w ludzkim organizmie. Zaburzenia działania układu pokarmowego mogą mieć poważny wpływ na nasze zdrowie I ogólne samopoczucie. Osoby cierpiące na zaburzenia jelitowe mogą doświadczać różnych dolegliwości należących do dwóch kategorii: specyficzne i niespecyficzne.
Specyficzne dolegliwości jelitowe to objawy bezpośrednio związane z przewodem pokarmowym, takie jak:
- wzdęcia,
- biegunka,
- zatwardzenia,
- ucisk w żołądku.
Dolegliwości niespecyficzne mogą być związane z brakiem równowagi w przewodzie pokarmowym i mogą występować dodatkowo lub współwystępować z dolegliwościami specyficznymi. Na przykład:
- Bóle głowy,
- zwiększona podatność na infekcje,
- przemęczenie,
- obniżone samopoczucie,
- problemy skórne.
Co powoduje dolegliwości jelitowe?
Przyczyny dolegliwości jelitowych mogą być zróżnicowane, ale najpowszechniejsze z nich wywoływane są przez następujące choroby:
- zespół jelita drażliwego,
- niestrawność czynnościowa,
- infekcje przewodu pokarmowego wywołane przez wirusy, bakterie, grzyby i np. pasożyty,
- nietolerancje lub alergie na niektóre pokarmy,
- podrażnienie lub zapalenie wyrostka robaczkowego,
- zapalenie uchyłków (powikłanie uchyłkowatości jelita grubego),
- hemoroidy,
- rak jelita lub polipy jelitowe stanowiące wstępne stadium raka.
Poza potencjalnymi chorobami zaburzenia działania jelit mogą być spowodowane przez złą dietą, brak ruchu, stres17 albo zażywanie niektórych lekarstw, jak na przykład antybiotyki11. Inną możliwą przyczyną są zaburzenia czynnościowe, takie jak zespół jelita drażliwego i niestrawność czynnościowa13, 14. Są to dolegliwości pozbawione organicznych przyczyn, ale wywołujące bardzo stresujące objawy. Jeżeli nie masz pewności, skąd biorą się twoje objawy albo podejrzewasz u siebie jakąś chorobę, nie wahaj się skontaktować z lekarzem.
Ponieważ w grę wchodzi wiele czynników, nie zawsze łatwo jest zidentyfikować dolegliwość żołądkowo-jelitową. Dlatego też twój lekarz będzie się starał zdobyć jak najpełniejszy obraz twojego zdrowia, pytając o objawy i inne zdiagnozowane choroby. Lekarz będzie też zainteresowany sytuacjami wywołującymi u ciebie objawy, ich czasem trwania i umiejscowieniem, a także rodzajem bólu, który odczuwasz. Jakiekolwiek objawy współwystępujące również są ważne, ponieważ mogą pomóc lekarzowi stwierdzić przyczynę problemu. Możesz spodziewać się pytań o nawyki żywieniowe, zmiany w oddawanym stolcu lub moczu oraz zmiany wagi ciała. Lekarz może też zechcieć monitorować odgłosy z wnętrza jamy brzusznej albo zlecić wykonanie USG żeby zdiagnozować twoje dolegliwości. Czasami konieczne są też badania krwi, gastroskopia lub kolonoskopia.
Jak skutecznie leczyć dolegliwości jelitowe?
Twój lekarz poleci najlepszy sposób leczenia w zależności od diagnozy. Jeżeli problemy z układem pokarmowym są związane z zaburzeniami czynnościowymi pozbawionymi przyczyn organicznych, jak niestrawność czynnościowa lub zespół jelita drażliwego, głównym celem leczenia będzie łagodzenie objawów.
Ponadto możesz zastanowić się, co konkretnie wywołuje u ciebie objawy i jeżeli to konieczne, odpowiednio zmienić nawyki żywieniowe i styl życia. Zdrowy styl życia oraz unikanie pokarmów wywołujących problemy może pozytywnie wpłynąć na twoje procesy trawienne18,19,20,21. Przykłady dobrego podejścia do relaksu na co dzień17, 24 oraz diety bogatej w błonnik14, 16, 25, 26 możesz znaleźć w rozdziale „Czy funkcje jelit można stymulować? Czy stymulacja jest ważna?” Jeżeli jednak żaden z tych sposobów nie przynosi poprawy, możesz wykorzystać leczniczą moc roślin. Dzięki unikalnemu połączeniu dziewięciu roślin leczniczych27, 28, 29, 38 Iberogast® może przeciwdziałać wielu nieprzyjemnym objawom trawiennym27, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37 oraz czynnościowym zaburzeniom trawienia, a także ich przyczynom38, 39, 40, 41, 42. Lek Iberogast® działa na różne objawy równocześnie, przynosząc ulgę twojemu układowi trawiennemu.
Żołądek
Ludzki żołądek: zaawansowany system, który działa bez usterek i składa się z idealnie dopasowanych elementów. Dowiedz się więcej o funkcjach i budowie żołądka.
Iberogast®
Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego są zazwyczaj nie tylko wyjątkowo nieprzyjemne i związane z licznymi dolegliwościami, ale często utrudniają codzienne życie. Całe szczęście istnieje Iberogast®: połączenie dziewięciu ziół leczniczych5, 45, 98, 105 skoncentrowane na walce zarówno z podstawowymi przyczynami5, 8, 10, 130, 191 jak i irytującymi objawami23, 28, 45, 79, 114, 115, 123, 149, 187.
Iberogast®
Ulga w objawach problemów trawiennych z lekiem Iberogast®
Ziołowe krople Iberogast® działają na różne odcinki układu pokarmowego23, 28, 45, 79, 114, 115, 123, 149 łagodzą objawy problemów trawiennych i są dobrze tolerowane 23, 28, 114, 115, 139, 149, 187.
Często zadawane pytania
Znajdź odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania o Iberogast®.
Dowiedz się więcej o leku Iberogast® od firmy Bayer
Połączenie 9 ziół leczniczych5, 45, 98, 105 użytych w leku Iberogast® zostało przebadane i opracowane w późnych latach 50 XX wieku.
